آخرین به روز رسانی : ۵ ماه پیش
آیا تا حالا عطری را امتحان کرده‌اید که نت گوجه‌فرنگی یا برگ
گوجه‌فرنگی داشته باشد؟ یا اصلا عطری که محور اصلی‌اش کاملا در اختیار
نت‌های میوه‌ای و گیاهان باشد؟ تا همین اواخر، استفاده از نت
گوجه‌فرنگی انتخاب بسیار جسورانه و مخاطره‌آمیزی به‌شمار
می‌رفت و شدیدا هم خارج از محدوده انتظارات رایج قرار می‌گرفت. اما
به‌مرور زمان که استفاده از نت خوراکی‌ها (مانند نان،
قارچ، خاویار و…) به یک جریان فراگیر در جهان عطرسازی تبدیل شد و
به‌اندازه استفاده از نت خوراکی‌های شیرین در عطرهای باکیفیت
مورد استقبال قرار گرفت، اکنون دیگر به‌کارگیری نت گوجه‌فرنگی هم
آن‌قدرها مخاطره‌آمیز و عجیب نیست.
گوجه‌فرنگی هم دقیقا مانند میوه‌ها و سبزی‌های دیگر در فرآیندهای
آماده‌سازی کاملا از نظر تعادل بافت و رایحه دچار تغییر می‌شود.
گوجه‌فرنگی تازه حالت شوری آبدار و شفافی دارد که لایه‌های شیرین و تلخ
این محصول را به همدیگر پیوند می‌زند. اما گوجه‌فرنگی خشک‌شده زیر
آفتاب از نظر ظاهری شبیه به فلفل قرمز خشک‌شده به نظر می‌رسد که شیره
ترش و غلیظی را درون خود جای داده و آرومای ویژه‌اش یادآور بیکن و
تخم‌مرغ صبحانه است. گوجه‌فرنگی پوره‌شده و سس گوجه‌فرنگی هم
دو حالت غلیظ‌شده این محصول هستند که انگار غلظت عمیق و لطیف خودشان را با
تندی بالسامیک و دلچسبی آمیخته کرده‌اند.
وقتی که این لایه‌های چندگانه و چندوجهی گوجه‌فرنگی از هم جدا
می‌شوند، قطعا پای عطرسازان خلاقی به میان می‌آید که می‌خواهند
مرزهای جهان شگفت‌انگیز حواس را پشت سر بگذارند و راه تازه‌ای
به‌سوی سرزمین‌های ناشناخته و غافلگیرکننده بسازند. به‌طور کلی،
نت گوجه‌فرنگی به ۳ شکل در عطرها کاربرد دارد: اولی به شکل آبدار و
طراوت‌بخش، دومی با بازآفرینی بوی برگ گوجه‌فرنگی در میان انبوهی از
گیاهان و سومی هم با تلاش برای نزدیک شدن به بوی گرم گوجه‌فرنگی که در غذاها
و خورش‌ها (خصوصا غذاهای ایتالیایی مانند اسپاگتی بلونز) به مشام
می‌رسد. اکنون به این ۳ شکل استفاده از نت گوجه‌فرنگی در عطرها
می‌پردازیم.
حالت اول: آبدار و طراوت‌بخش
آیا تا حالا نت گوجه‌فرنگی به‌کاررفته در عطر «والنتینو یومو آکوا» را حس کرده‌اید؟ این نت بیانگر حالتی مرکباتی و نشاط‌آور است
که جلوه‌های سبز، طراوت‌بخش و خنک گوجه‌فرنگی را برجسته
می‌کند و البته همه اینها را در کنار لطافت نت‌های سالویا و زنبق قرار
می‌دهد. اولین شیوه خاص به‌کارگیری از نت گوجه‌فرنگی که در این
عطر نمایان می‌شود، شبیه به عطر دیگری با نام «مارک جاکوبز اسپلش باسیل» است. عطر «هرمس آن جاقدن سور له نیل» هم جلوه‌های آبزی و شفاف و همچنین سویه‌های گل‌فام و
لیمویی نت گوجه‌فرنگی را برجسته می‌سازد.
نت گوجه‌فرنگی در این حالت بافتی نشاسته‌ای و شبیه به خوراکی‌های
دلپذیر دارد که روی سویه‌های حاشیه‌ای این نت تمرکز نمی‌کند. عطر
Tomato Leaf Illuminum هم از نظر ساختار آمیزه‌ای در
مجاورت همین گروه جای می‌گیرد که ترکیبات اصلی‌اش بیشتر با نت‌های
گل‌فام اقیانوسی همگام هستند تا این‌که مثلا رایحه‌های
کلیشه‌ای و شبیه به گیاهان درحال شکوفایی را داشته باشد. روح سبز و شفافی که
آکورد برگ گوجه‌فرنگی در این عطر به مخاطب منتقل می‌کند، با رایحه
فریزیا و یاس به آکوردی آلدهیدی تبدیل می‌شود. این حالت چندان از نت برگ
گوجه‌فرنگی در عطر «جوووی پاریس گاردز مای» دور نیست که این نت را مثل آبشار بر روی نت گل‌های سفید
فرومی‌ریزد.
حالت دوم: گیاهان روییده در باغ
عطر Demeter Tomato با الهام‌گیری از شور و نشاط آمیخته به
بوی تنباکو در برگ‌های طبیعی گوجه‌فرنگی توانسته است تفسیری
بی‌نقص از بوی گوجه‌فرنگی کاملا رسیده زیر نور خورشید ارائه کند و یک
نت خورشیدی بیافریند که طیف کاملی از سویه‌های سبز، میوه‌ای، چوبی و
طراوت‌بخش را در کنار همدیگر قرار می‌دهد تا مخاطب را به بوی طبیعی و
واقعی گوجه‌فرنگی و برگ گوجه‌فرنگی در جهان واقعی نزدیک کند.
عطر Eau de Campagne Sisley با شور و نشاطی دل‌انگیز و
البته پیچیدگی بیشتر، با انبوهی از انرژی نهفته در جنگل‌ها و تپه‌های
سرسبز و ناهموار نمایان می‌شود. ریزه‌کاری‌ها، ظرافت‌ها و
خلاقیت‌های خاصی که در آمیزه این عطر به مشام می‌رسند، بیشتر برای خود
عطرسازان یا حرفه‌ای‌های جهان عطرسازی نمایان هستند. اگرچه نامی از
گوجه‌فرنگی در فهرست نت‌های عطر
L’Ombre Dans L’Eau Diptyque دیده نمی‌شود، اما
این عطر نت برگ گوجه‌فرنگی را فریاد می‌زند! البته با جلوه‌ای
مالیخولیایی و خاموش که انگار از تصویر گوجه‌های نقاشی‌شده در سکوت
مرگبار شب بیرون آمده است. کل آمیزه این عطر چسبناک‌تر و تاریک‌تر است،
اما وقتی به مشام مخاطب می‌رسد انگار همچنان می‌توان ارتعاش و لرزش
برگ‌های گوجه‌فرنگی را در لابه‌لای انگشتان احساس کرد.
حالت سوم: دم‌کشیده و پخته‌شده
وقتی که سویه‌های خوراکی‌تر گوجه‌فرنگی نمایان می‌شوند،
آمیزه عطرها عمدتا حالتی انتزاعی و چالش‌برانگیز به خود می‌گیرد. در
عطر Chef’s Table MiN New York، بویی از جنس غذاهای درحال
پخت در آشپزخانه به مشام می‌رسد که با گیاهان طراوت‌بخش و آشنا مانند
ریحان و سالویا شروع می‌شود و سپس به بوهای غیرکلیشه‌ای و سختیابی
مانند برنج، غلات، نان، آرد و قندها می‌رسد. در ادامه هم با نت
گل‌فام رز و دانه تونکا رویارو می‌شویم تا این عطر آمیزه‌ای
شگفت‌آور اما بسیار دردسرساز و گیج‌کننده برای مخاطبش خلق کند.
این حالت توصیف‌شده حتی در عطری مانند
Ragù Maison Gabriella Chieffo که نام یک غذا را در خود
دارد، بیشتر نمایان می‌شود؛ چون بوی چرم آمیخته به فلفل صورتی در این
عطر بسیار پیچیده‌تر و خاص‌تر از آن چیزی است که فهرست نت‌هایش
اعلام می‌کنند. رایحه خوشبو، بالسامیک و بکر چرم در این عطر واقعا زمینه
محکم و مناسبی می‌سازد تا در ادامه احساس کنیم که انگار در یک سالن شام
ایتالیایی هستیم و قرار است غذایی مانند راگوی گراز وحشی برایمان سِرو شود. رایحه
فلفل صورتی در این بستر است که همراه با بوی نمک دریا خودنمایی می‌کند، حال
آن‌که نت‌های مرکباتی و کهربایی به گونه‌ای با همه این مجموعه
آمیخته می‌شوند که اگرچه نامی از نت گوجه‌فرنگی نمی‌بینیم، اما
بوی آن را کاملا می‌شنویم؛ بویی که یادآور اسپاگتی بلونز یا غذاهای مخصوص
کریسمس است. بنابراین بی‌راه نیست که اگر بگوییم عطر Ragù Maison
Gabriella Chieffo واقعا عجیب‌وغریب و شگفت‌آور است.
ترجمه: ندا احمدلو
نویسنده: ادی بولیکی (متخصص تفسیر بوها و مزه‌ها، فارغ‌التحصیل
موسیقی‌شناسی و تاریخ هنر)
منبع: Fragrantica
